Jitske Kramer's Blog

Laatst gaf ik een presentatie aan een directie van een grote Nederlandse organisatie over ‘diversiteit & inclusie’. We spraken onder andere over de spanning die er is tussen enerzijds ieders talent de ruimte geven, en anderzijds kaders en richtlijnen stellen. Met andere woorden: hoe passen we dienend en sturend leiderschap toe. Wanneer je geen kaders biedt is het lastig een eenheid te worden en gezamenlijk aan doelen te werken, terwijl teveel kaders en richtlijnen creativiteit en uniekheid onnodig kunnen inperken. Bovendien bestaat zeker in een grote organisatie het risico dat kaders, richtlijnen en procedures een waarheid op zichzelf worden, waardoor mensen nodeloos stranden in regelgeving. Wanneer dit vervolgens leidt tot allerlei vormen van ‘aanpassen aan het systeem’ in gedrag en handelen, dan staat de ruimte voor diversiteit onder druk. En is er geen sprake van een inclusieve cultuur.

In de auto terug ging het gesprek nog eens door mijn gedachten en moest ik denken aan het verhaal dat ik laatst via twitter las van Esther Jacobs, met de titel ‘ik pas niet in het systeem’.  In een aantal blogs vertelt zij over haar strijd om ingeschreven te blijven staan in de gemeente. Zij woont al 16 jaar in haar eigen koopwoning en betaalt gewoon belasting. Het probleem? Ze is zzp’er en werkt een groot aantal maanden per jaar elders in de wereld en is volgens de gemeente onvoldoende thuis om als inwoner ingeschreven te staan. Een citaat uit een van haar blogs:

“Het adresonderzoek van de gemeente duurt nu al ruim 4 maanden. In de tussentijd kan ik mijn paspoort niet verlengen (…) “U bent een pionier, waar de huidige regelgeving nog niet op is ingesteld” zegt de gemeente, waarna ze me een officiële brief overhandigen waarin staat dat ik ben uitgeschreven met ‘bestemming onbekend’. Vanaf dat moment sta ik dus in de boeken als een zwerver; zonder vaste woon- of verblijfplaats.”

Als je niet in het systeem past, spuugt het systeem je uit. Met excuses, dat wel. Het verhaal van Esther Jacobs laat pijnlijk zien hoe regels soms leidender zijn dan de leefwereld en werkelijkheid van unieke individuen. Wanneer ‘regels regels zijn’, is er weinig ruimte voor een unieke en eigen invulling van het leven. Diversiteit wordt ingeperkt, met weinig inclusief handelen tot gevolg.

En dit zie je in organisaties op allerlei manieren terug. Op kleine en grote schaal. Als je niet in het gemiddelde beeld past heb je het moeilijk. En, zoals Wouter Hart in zijn boek ‘Verdraaide organisaties’ heel mooi beschrijft, regels en procedures (systemen) worden leidend in plaats van ‘de bedoeling’ en ‘de leefwereld’ van mensen en organisaties. En dat loopt spaak. Zijn boodschap: start vanuit de bedoeling en niet vanuit de systeemwereld. Dat levert veel meer oplossingen die er toe doen op. Het vraagt wel de wil en vaardigheid tot co-creatie van leiders en medewerkers. Een inclusieve werkcultuur helpt hierbij.